ตาบอดสี หรือที่เรียกว่า ภาวะการมองเห็นสีผิดปกติ (Color Vision Deficiency) เป็นภาวะที่พบได้ไม่น้อย โดยเฉพาะในผู้ชาย แม้ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพโดยตรง แต่สามารถส่งผลต่อคุณภาพชีวิตในหลายด้าน เช่น การเรียน การทำงาน และความมั่นใจในการใช้ชีวิตประจำวัน

ภาวะตาบอดสีเกิดจากความผิดปกติของ เซลล์รับแสงในจอประสาทตา (cones) ซึ่งมีหน้าที่ในการรับรู้สี โดยมักถ่ายทอดทางพันธุกรรม ทำให้ผู้ป่วยมองเห็นสีบางสีผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริง เช่น มองสีแดงเป็นน้ำตาล หรือสีเขียวเป็นสีเทา

สาเหตุของโรคตาบอดสี ภาวะตาบอดสีอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งที่เป็นมาแต่กำเนิดหรือเกิดขึ้นภายหลัง ได้แก่

• กรรมพันธุ์: สาเหตุหลัก พบได้บ่อยที่สุด โดยเฉพาะในเพศชาย (ประมาณ 7%) และในเพศหญิง (ประมาณ 0.5-1%) มักเป็นการบอดสีเขียวหรือสีแดง
  
  
• อายุ: เมื่ออายุมากขึ้น เซลล์รับแสงอาจเสื่อมตามวัย
  
  
• โรคเกี่ยวกับดวงตา: เช่น ต้อหิน จอประสาทตาเสื่อม ต้อกระจก
  
  
• โรคทางระบบอื่น: เช่น โรคอัลไซเมอร์ เบาหวาน พาร์กินสัน
  
  
• สาเหตุอื่นๆ: อุบัติเหตุกระทบดวงตา การสัมผัสสารเคมีเรื้อรัง หรือผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยารักษาวัณโรค

ประเภทของตาบอดสีที่พบบ่อย 

1. ตาบอดสีแดง-เขียว (Red-Green Color Blindness) พบมากที่สุด โดยเฉพาะในผู้ชาย เกิดจากความผิดปกติของเซลล์รับแสงที่ไวต่อสีแดง (L-cones) หรือสีเขียว (M-cones)

อาการ

• มองสีแดงเป็นน้ำตาล เทา หรือเขียว
  
  
• มองสีเขียวเป็นเหลือง น้ำตาล หรือเทา
  
  
• แยกแยะผลไม้สุกกับดิบ หรืออ่านแผนภูมิที่ใช้สีแดง-เขียวได้ลำบาก

แบ่งย่อยเป็น 2 กลุ่ม

• Protan-type: ผิดปกติเกี่ยวกับเซลล์รับสีแดง
  
  
• Deutan-type: ผิดปกติเกี่ยวกับเซลล์รับสีเขียว

2. ตาบอดสีน้ำเงิน-เหลือง (Blue-Yellow Color Blindness) พบได้น้อยกว่าแบบแดง-เขียว เกิดจากความผิดปกติของเซลล์รับแสงที่ไวต่อสีน้ำเงิน (S-cones)

อาการ

• มองสีฟ้าเป็นสีเขียว
  
  
• มองสีเหลืองเป็นสีเทาหรือชมพูอ่อน
  
  
• สับสนระหว่างสีน้ำเงินกับม่วง หรือเขียวกับน้ำเงิน

แบ่งย่อยเป็น 2 กลุ่ม

• Tritanomaly: การแยกแยะสีน้ำเงินลดลง
  
  
• Tritanopia: มองไม่เห็นสีน้ำเงินเลย

3. ตาบอดสีทั้งหมด (Achromatopsia) ภาวะที่พบได้น้อยและรุนแรงที่สุด ผู้ป่วยมองโลกในเฉดขาว ดำ และเทา เหมือนภาพถ่ายขาวดำ

อาการ

• มองเห็นโลกเป็นสีขาวดำทั้งหมด
  
  
• ไวต่อแสง (photophobia)
  
  
• การมองเห็นโดยรวมลดลง
  
  
• เกิดจากความผิดปกติของเซลล์รับสีทั้ง 3 กลุ่ม

ผลกระทบต่อการใช้ชีวิต

• มีข้อจำกัดในการเลือกอาชีพบางประเภท เช่น นักบิน ทหาร วิศวกรไฟฟ้า
  
  
• อาจมองสัญญาณไฟจราจรผิด หากไม่อาศัยความคุ้นเคย
  
  
• สับสนเมื่อต้องใช้แผนภูมิหรือกราฟที่มีสีเป็นตัวแยกข้อมูล
  
  
• มีปัญหาในการเลือกเสื้อผ้า สีของอาหาร หรือผลิตภัณฑ์ต่างๆ

ตาบอดสีรักษาได้หรือไม่?

• กรณีเป็นตั้งแต่กำเนิด (กรรมพันธุ์): ยังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด แต่อาจใช้อุปกรณ์ช่วย เช่น แว่นตาหรือคอนแทคเลนส์ชนิดพิเศษ ที่ช่วยกรองสีบางสี ทำให้แยกแยะสีได้ดีขึ้น
  
  
• กรณีเกิดภายหลัง: ควรปรึกษาจักษุแพทย์เพื่อหาสาเหตุและวางแผนการรักษา
  
  

หมายเหตุ: แว่นหรือคอนแทคเลนส์ที่ช่วยในการแยกสี ไม่สามารถทำให้เห็นสีได้เหมือนคนทั่วไป

ตาบอดสีกับการทำเลสิค (LASIK) ผู้ที่เป็นตาบอดสียังสามารถทำเลสิคได้เช่นเดียวกับผู้มีการมองเห็นสีปกติ เนื่องจากเลสิคเป็นการรักษาภาวะสายตาสั้น ยาว หรือเอียงเท่านั้น ไม่สามารถรักษาตาบอดสีได้

การตรวจวินิจฉัยและคำแนะนำ

• แนะนำให้ ตรวจคัดกรองตาบอดสีตั้งแต่อายุ 4 ขวบครึ่ง เพื่อป้องกันความเครียดเมื่อต้องรับรู้ว่าตนเองมีข้อจำกัดด้านสีในภายหลัง
  
  
• หากมีประวัติครอบครัวเป็นตาบอดสี หรือสงสัยว่าตนเองมีปัญหาเรื่องการเห็นสี ควรเข้ารับการตรวจโดยจักษุแพทย์
  
  
• การตรวจสุขภาพตาเป็นประจำทุกปี ควรรวมการตรวจตาบอดสีด้วย โดยเฉพาะในเด็กที่มีพ่อหรือแม่เป็นตาบอดสี
  
  
• ผู้ปกครองควรแจ้งคุณครู โรงเรียน ห้องพยาบาล หากเด็กมีภาวะตาบอดสี เพื่อให้การดูแลในห้องเรียน เช่น การเลือกตำแหน่งที่นั่ง และการเลือกใช้สีในการเรียนการสอน