การบาดเจ็บรุนแรงที่ศีรษะ (Traumatic Brain Injury): วิธีประเมินอาการและการดูแลเบื้องต้น
"ปวดหัว คลื่นไส้ หลังหัวกระแทก – อาการนี้อันตรายกว่าที่คิด!"
สาเหตุของการบาดเจ็บที่ศีรษะ การบาดเจ็บที่ศีรษะ (Traumatic Brain Injury - TBI) เป็นภาวะที่เกิดจากแรงกระแทกหรือแรงกระทบที่ส่งผลต่อสมองโดยตรง โดยสาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ อุบัติเหตุทางรถยนต์ การลื่นล้ม การถูกทำร้ายร่างกาย หรือการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา การบาดเจ็บอาจมีตั้งแต่ระดับเล็กน้อยที่ทำให้เกิดการกระทบกระเทือนชั่วคราว ไปจนถึงระดับรุนแรงที่ส่งผลให้เกิดความเสียหายของเนื้อสมองถาวร ซึ่งอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงและเป็นอันตรายต่อชีวิต
การสังเกตอาการของผู้บาดเจ็บที่ศีรษะ อาการของผู้ที่ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของการบาดเจ็บ ผู้ที่ได้รับบาดเจ็บเล็กน้อยอาจมีอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ คลื่นไส้ และรู้สึกสับสนชั่วคราว อย่างไรก็ตาม หากอาการรุนแรงขึ้น ผู้ป่วยอาจมีอาการอาเจียนบ่อย หมดสติ การตอบสนองช้าลง หรือมีภาวะชัก ซึ่งเป็นสัญญาณของภาวะเลือดออกในสมอง
อาการอื่นที่ควรสังเกต ได้แก่ การสูญเสียความทรงจำชั่วคราว มองเห็นภาพซ้อน แขนขาอ่อนแรง หรือพูดไม่ชัด หากพบอาการเหล่านี้ ควรนำส่งผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด
การใช้เกณฑ์ GCS ในการประเมินอาการ Glasgow Coma Scale (GCS) เป็นเกณฑ์มาตรฐานที่ใช้ประเมินระดับความรู้สึกตัวของผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ โดยแบ่งออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่ การลืมตา (Eye Response, E) การตอบสนองทางคำพูด (Verbal Response, V) และ การตอบสนองทางการเคลื่อนไหว (Motor Response, M) โดยให้คะแนนรวมอยู่ระหว่าง 3-15 คะแนน
- GCS 13-15: บาดเจ็บที่ศีรษะระดับเล็กน้อย อาจมีอาการเวียนศีรษะและสับสน
- GCS 9-12: บาดเจ็บระดับปานกลาง อาจมีการตอบสนองช้า สับสน หรือหมดสติไปชั่วขณะ
- GCS 3-8: บาดเจ็บรุนแรง มีภาวะหมดสติ ไม่ตอบสนองต่อสิ่งเร้า จำเป็นต้องได้รับการรักษาเร่งด่วน
การดูแลเบื้องต้นก่อนส่งตัวเข้ารับการรักษา หากพบผู้ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ ควรดูแลให้ปลอดภัยและป้องกันการบาดเจ็บเพิ่มเติม ควรให้ผู้ป่วยนอนราบและหลีกเลี่ยงการขยับคอหรือศีรษะโดยไม่จำเป็น หากผู้ป่วยหมดสติ ควรจัดให้นอนตะแคงเพื่อป้องกันการสำลัก ห้ามให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารหรือน้ำดื่ม หากมีแผลเปิดที่ศีรษะ ควรใช้ผ้าสะอาดกดปิดแผลเพื่อหยุดเลือดออก และโทรแจ้งหน่วยแพทย์ฉุกเฉิน (1669) หรือโรงพยาบาลนวเวช ได้ทันที เบอร์ติดต่อ 1507
การบาดเจ็บที่ศีรษะเป็นภาวะที่ต้องได้รับการสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด เนื่องจากอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงได้ การใช้เกณฑ์ GCS สามารถช่วยประเมินระดับความรุนแรงของอาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากพบอาการผิดปกติ ควรรีบส่งผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลโดยเร็ว เพื่อให้ได้รับการรักษาที่เหมาะสมและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นและลดอัตราการการเสียชีวิต