ริดสีดวงทวารภายนอก และภายในคือโรคริดสีดวงทวารสองประเภท ซึ่งทั้งสองประเภทเกี่ยวข้องกับหลอดเลือดดำบวมในบริเวณทวารหนักและทวารหนัก แต่จะแตกต่างกันไปตามตำแหน่ง อาการ และทางเลือกในการรักษา

1. ริดสีดวงภายใน เกิดขึ้นเหนือแนวเส้นประสาททวารหนักขึ้นไปซึ่งจะไม่สามารถคลำได้ และโผล่ออกมาให้เห็น ต้องวินิจฉัยโดยการส่องกล้องเท่านั้น หากไม่มีอาการแทรกซ้อนจะไม่มีความเจ็บปวด โดยสามารถแบ่งออกได้ 4 ระยะ

• ระยะที่ 1 ริดสีดวงมีขนาดเล็กทำให้ไม่สามารถมองเห็นหรือคลำได้แต่จะมีเลือดออกเวลาขับถ่าย
  
  
• ระยะที่ 2 เป็นระยะที่ริดสีดวงมีขนาดใหญ่มากยิ่งขึ้นเริ่มเป็นติ่งยื่นออกมา เมื่อทำการเบ่งถ่ายเป็นระยะที่ติ่งริดสีดวงสามารถหดกลับเข้าไปเองได้
  
  
• ระยะที่ 3 ช่วงระยะคล้ายกับระยะที่ 2 แต่ต้องใช้นิ้วดันติ่งริดสีดวงกลับเข้าไป
  
  
• ระยะที่ 4 เป็นระยะที่ริดสีดวงเริ่มมีขนาดใหญ่เป็นติ่งที่ยื่นออกมาแบบถาวรไม่สามารถหดหรือดันกลับเข้าไปได้ จะมีอาการปวดมาก
  
  

2. ริดสีดวงภายนอก เกิดขึ้นบริเวณรอยย่นของทวารหนักมองเห็นและคลำได้ อาจมีอาการเจ็บปวดเนื่องจากจะมีปลายประสาทรับความรู้สึก

วิธีการรักษาริดสีดวงทวาร สามารถแบ่งออกได้ 2 ประเภท 4 ระยะ ดังนี้

ประเภทรักษาโดยไม่ผ่าตัด จะใช้ในการรักษาผู้ป่วยริดสีดวงในระยะที่ 1 และระยะที่ 2 โดยจะรักษาด้วยวิธีดังนี้

• เหน็บยารักษาริดสีดวงเมื่อมีเลือดออกหรือมีการอักเสบให้อาการดีขึ้น
  
  
• ใช้ยางรัดจะใช้ยางรัดบริเวณหัวริดสีดวงที่โผล่ออกมาเพื่อให้ฝ่อ และหลุดออก โดยวิธีนี้อาจมีความเสี่ยงจากการติดเชื้อและผลข้างเคียงอื่น ๆ ซึ่งต้องให้แพทย์เฉพาทางที่มีความชำนาญเป็นผู้ให้การดูแลรักษา
  
  
• ฉีดยาในตำแหน่งใต้ริดสีดวงจะช่วยให้ริดสีดวงยุบลง โดยจะฉีดทุก 2-4 สัปดาห์ และติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง

ประเภทรักษาโดยการผ่าตัด เป็นการรักษา ริดสีดวง ภายนอกที่มีการอักเสบ ในช่วงระยะที่ 3 และ 4 ซึ่งสามารถแบ่งรูปแบบการผ่าตัดออกได้ดังนี้

• ผ่าตัดแบบมาตรฐาน จะผ่าตัดนำเนื้อเยื่อริดสีดวงที่โตออก และตัดไปถึงขั้วเส้นเลือดที่เลี้ยงหัวริดสีดวงนั้น ผู้ป่วยสามารถขับถ่ายได้เป็นปกติหลังผ่าตัด และมีโอกาสน้อยที่จะเกิดขึ้นซ้ำ
  
  
• ผ่าตัดแบบใช้เครื่องมือตัดเย็บโดยอัตโนมัติ เหมาะสำหรับผู้ป่วยริดสีดวงทวารที่เกิดขึ้นภายในเท่านั้น และมีหัวริดสีดวงหลายหัว
  
  
• ผ่าตัดแบบเลเซอร์ เหมาะสำหรับริดสีดวงที่ไม่มีอาการรุนแรง ซึ่งทางแพทย์จะใช้แสงเลเซอร์เข้าไปทำลายเส้นเลือดที่หัวริดสีดวงให้ค่อย ๆ ฝ่อลง แต่กรณีริดสีดวงขนาดใหญ่หรือระยะที่ 4 มีโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นซ้ำได้มากขึ้น
  
  
• ผ่าตัดแบบ Radio Frequency Ablation เป็นเทคโนโลยีที่ทันสมัยกว่าเลเซอร์ โดยปล่อยคลื่นความถี่สูงช่วงแคบ ๆ ไม่เกิน 3 มม. จากปลายเข็มจี้ไปที่ก้อนริดสีดวง เพื่อทำให้ก้อนฝ่อลง (เหมาะสำหรับริดสีดวงในระยะที่ 2-3) ต้องให้แพทย์ที่ชำนาญเป็นผู้ให้การรักษา ให้ผลการรักษาที่ดี จะรู้สึกเจ็บเพียงเล็กน้อยมากหรืออาจจะไม่เจ็บเลย หลังการรักษา ไม่จำเป็นต้องนอนพักที่รพ. สามารถกลับบ้านภายในวันที่เข้ารับการรักษา

การทำความเข้าใจความแตกต่างระหว่างริดสีดวงทวารภายนอก และภายในสามารถช่วยให้แต่ละบุคคลรับรู้อาการ และเลือกตัวเลือกการรักษาที่เหมาะสมเพื่อการบรรเทาอาการที่มีประสิทธิภาพ หากอาการยังคงอยู่หรือแย่ลง ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อประเมินรักษาให้ตรงของอาการของแต่ละบุคคล