โรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน หมายถึง การถ่ายอุจจาระเหลว หรือเป็นน้ำ 3 ครั้งขึ้นไปภายใน 24 ชม. และมีอาการมานานไม่เกิน 7 วัน อาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น ปวดท้อง ไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว ปวดเมื่อยตัว ส่วนใหญ่โรคอุจจาระร่วงมักจะหายเองภายใน 2-3 วัน โดยสาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ การติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย โปรโตซัว หรือ ได้รับพิษของแบคทีเรียที่ปนเปื้อนในอาหาร

อาการของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน

• ถ่ายเหลวเป็นน้ำ เป็นมูก หรือมีเลือดปน
  
  
• ปวดท้อง ปวดบีบเกร็ง หรือ ปวดบิด ๆ ในท้อง
  
  
• คลื่นไส้ อาเจียน
  
  
• ไข้ ปวดเมื่อยตัว ปวดหัว
  
  
• อาการของการขาดน้ำ ได้แก่ ปากแห้ง เวียนหัว หน้ามืด เป็นลม ชีพจรเต้นเร็ว

สาเหตุของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน

สาเหตุที่พบได้บ่อย ในโรคอุจจาระร่วง ได้แก่ การติดเชื้อ และได้รับพิษจากแบคทีเรียในอาหาร การติดเชื้อที่พบบ่อย ได้แก่ โรต้าไวรัส (Rotavirus) โนโรไวรัส (Norovirus) แบคทีเรีย โปรโตซัว พยาธิ นอกจากนั้น ยังมีสาเหตุอื่น ๆ ที่ไม่ใช่การติดเชื้อ ได้แก่ การกินอาหารรสจัด หรืออาหารที่ทำให้เกิดการระคายเคืองของระบบทางเดินอาหาร ภาวะย่อยน้ำตาลแลคโตสบกพร่อง การได้รับยาบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะ ยารักษาเบาหวานบางชนิด ยารักษาโรคเก๊าท์ ยาระบาย

อาหารที่อาจเป็นสาเหตุของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน

• อาหารที่รับประทานโดยไม่ผ่านการปรุงสุก โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ ไข่ไก่ดิบ อาหารทะเล
  
  
• ผักสด และผลไม้ที่ไม่ได้ล้างให้สะอาด
  
  
• นม หรือผลิตภัณฑ์จากนมที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ
  
  
• อาหารที่ปนเปื้อนเชื้อ หรือพิษของเชื้อ

การปฏิบัติตนเมื่อมีอาการอุจจาระร่วงเฉียบพลัน

• รับประทานน้ำเกลือแร่ โดยจิบบ่อย ๆ เป็นระยะ หากมีอาการท้องเสียบ่อยครั้ง เพื่อชดเชยภาวะการสูญเสียน้ำ และเกลือแร่ของร่างกาย
  
  
• รักษาด้วยยาตามอาการ ได้แก่ ยาแก้ปวดบิดเกร็งในช่องท้อง ยาแก้คลื่นไส้ หรืออาเจียน ยาลดอาการท้องร่วง ยาแก้ไข้
  
  
• รักษาด้วยยาปฏิชีวนะ อาจมีความจำเป็นในบางราย ควรได้รับการปรึกษาจากแพทย์ก่อน
  
  
• รับประทานอาหารอ่อน ๆ ย่อยง่าย หลีกเลี่ยงอาหารเผ็ด รสจัด อาหารมัน
  
  
• ควรไปพบแพทย์ หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีไข้ หรืออุจจาระมีเลือดปน หรือ มีอาการของการขาดน้ำ ได้แก่ เวียนหัว หน้ามืด เป็นลม ร่วมด้วย
  
  
• ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงที่จะมีภาวะแทรกซ้อนของอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ได้แก่ ผู้ป่วยอายุ >65 ปี ผู้ป่วยที่มีโรคเรื้อรัง หรือโรคที่ทำให้ภูมิคุ้มกันต่ำ ผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ผู้ป่วยที่ตั้งครรภ์ ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเมื่อมีอาการ

วิธีป้องกันโรคอุจจาระร่วง

• รับประทานอาหารปรุงสุก และสะอาด
  
  
• รับประทานผักสด และผลไม้ ที่ผ่านการล้างอย่างสะอาดเท่านั้น
  
  
• ล้างมือด้วยสบู่ ก่อนรับประทานอาหาร และหลังจากเข้าห้องน้ำเสมอ

สนับสนุนข้อมูลโดย พญ.จิตราภา แสนโภชน์
อายุรศาสตร์โรคระบบทางเดินอาหาร

คลิก > โปรแกรมตรวจคัดกรองระบบทางเดินอาหารและตับ