หากเราออกกำลังกายหนักอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน อาจเกิดภาวะที่เรียกว่าภาวะกล้ามเนื้อสลาย หรือ Rhabdomyolysis ซึ่งเป็นภาวะที่เกิดจากการสลายตัวของเซลล์กล้ามเนื้อลาย ทำให้สารต่าง ๆ ที่อยู่ภายในกล้ามเนื้อเช่น ไมโอโกลบิน ถูกปลดปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด หากมีปริมาณที่มากเกินไปจะก่อให้เกิดการทำงานที่ผิดปกติของระบบต่าง ๆ โดยเฉพาะไตซึ่งมีหน้าที่กรองของเสีย นำไปสู่ภาวะไตวายฉับพลันได้

มีสาเหตุอะไรบ้าง?

นอกจากการออกกำลังกายหนักเกินไปแล้วยังมีสาเหตุอื่นที่ทำให้เกิดภาวะกล้ามเนื้อสลายได้เช่น ภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง, อุณหภูมิร่างกายสูงหรือต่ำผิดปกติ, ภาวะกล้ามเนื้อสั่นอย่างรุนแรง เช่น ชักเกร็ง ไฟช็อต หรือฟ้าผ่า, การได้รับยาหรือสารพิษบางชนิด, โรคพันธุกรรมของกล้ามเนื้อ, โรคไทรอยด์เป็นพิษ รวมไปถึงการรับประทานแอลกอฮอล์ในปริมาณมากและการใช้สารเสพติด เช่น ยาบ้า เป็นต้น

มีอาการอย่างไร ? 

อาการทั่วไป : มีไข้ อ่อนเพลีย เวียนศีรษะ หน้ามืด คลื่นไส้ อาเจียน กระหายน้ำ

อาการทางระบบไหลเวียนโลหิต : ใจสั่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ

อาการทางระบบกล้ามเนื้อ : ปวดตึงบริเวณกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้ออ่อนแรง

อาการทางระบบทางเดินปัสสาวะ : ปัสสาวะเป็นสีเหมือนน้ำโค้กหรือสีน้ำล้างเนื้อ ปัสสาวะออกน้อย

อาการทางระบบประสาท : ซึม สับสน ชัก หมดสติ

การวินิจฉัย ?

ประวัติตรวจร่างกายและอาการที่เข้าได้กับภาวะดังกล่าวข้างต้น ร่วมกับการตรวจทางห้องปฏิบัติการชีวเคมีและการตรวจปัสสาวะและการค่าการทำงานของไต

รักษาอย่างไร ?

• ลดการออกแรง พักผ่อนให้เพียงพอ เพื่อให้กล้ามเนื้อได้พักและฟื้นตัว
  
  
• การให้สารน้ำทดแทน ถือเป็นหัวใจสำคัญของการรักษา หากอาการไม่รุนแรง อาจรักษาตัวที่บ้านโดยการดื่มน้ำปริมาณมาก ๆ เพื่อเพิ่มการกำจัดสารไมโอโกลบิน ออกทางปัสสาวะ หากมีอาการรุนแรงควรรับการรักษาในโรงพยาบาล เพื่อให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
  
  
• การใช้ยาบางชนิด เพื่อช่วยปรับสมดุลของเกลือแร่ หากตรวจพบว่ามีเกลือแร่ผิดปกติ
  
  
• การฟอกไต เพื่อช่วยกำจัดของเสียออกจากร่างกาย เฉพาะในกรณีที่มีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์
  
  
• การผ่าตัดเฉพาะในกรณีที่มีข้อบ่งชี้ เช่น มีความดันในกล้ามเนื้อสูงผิดปกติจนเนื้อเยื่อโดยรอบเสียหาย
  
  
• การรักษาอื่น ๆ ตามสาเหตุจำเพาะของภาวะกล้ามเนื้อสลาย 

ภาวะแทรกซ้อนมีอะไรบ้าง ?

• ภาวะช็อกจากภาวะความดันโลหิตต่ำและขาดสารน้ำ
  
  
• ความดันในกล้ามเนื้อสูงผิดปกติ อาจทำให้เนื้อเยื่อในบริเวณรอบกล้ามเนื้อนั้นเสียหายและขาดออกซิเจนในกล้ามเนื้อ
  
  
• เกลือแร่ผิดปกติ เช่น ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูงที่อาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะได้ เป็นต้น
  
  
• การทำงานของตับผิดปกติ
  
  
• ภาวะไตวายเฉียบพลัน
  
  
• หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมอาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้

จะป้องกันได้อย่างไร ?

• ไม่ออกกำลังกายหนักติดต่อกันนานจนเกินไป จนเกินความสามารถของร่างกาย
  
  
• ป้องกันไม่ให้เกิดภาวะขาดสารน้ำ เช่น ดื่มน้ำทันทีเมื่อรู้สึกกระหาย และดื่มน้ำมาก ๆ ในช่วงที่มีการสูญเสียน้ำจากร่างกายมากขึ้น เช่นในช่วงที่มีการออกกำลังกาย
  
  
• หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายในสภาพอากาศที่ร้อนเกินไป
  
  
• หากมีอาการที่สงสัยดังกล่าวควรรีบไปปรึกษาแพทย์

สนับสนุนข้อมูลโดย : พญ.ภัทรชนน ศิริยง
แพทย์อายุรศาสตร์เฉพาะทางโรคไต

คลิก > นัดหมายพญ.ภัทรชนน ศิริยง