ทําความรู้จักเบื้องต้น : อารมณ์เศร้าเป็นอารมณ์พื้นฐานหนึ่งในหลายหลายอารมณ์ที่ ทุกคนรู้จักและเคยมีประสบการณ์ เกิดขึ้นตามปัจจัยกระตุ้นต่างๆและอารมณ์นั้นก็ดีขึ้นได้หายได้ แต่หากอารมณ์เศร้าเกิดขึ้นอยู่นานช่วงระยะเวลาหนึ่งไม่ดีขึ้น อีกทั้งยังมีอาการอื่นๆร่วมด้วย จนรบกวนการใช้ชีวิตประจําวันด้านต่างๆ นั่นอาจหมายถึง โรคซึมเศร้า

เกณฑ์การวินิจฉัย มีอาการต่อไปนี้ 5 อาการ โดยต้องมีอาการข้อ 1 หรือ 2 อย่างน้อย 1 ข้อ และต้องมีอาการเป็นอยู่นาน 2 สัปดาห์ขึ้นไป

1. อารมณ์ซึมเศร้า/หดหู/เบื่อ แทบทั้งวัน
 

2. ความชอบความสนใจในกิจกรรมต่างๆลดลงมาก
 

3. น้ำหนักลดหรือเพิ่มมากกว่าร้อยละ5ต่อเดือน หรืออาการเบื่ออาหาร/รับประทานอาหารมากผิดปกติ
 

4. นอนไม่หลับ หรือ หลับมากเกินไป
 

5. เชื่องช้าลง หรือ กระวนกระวายอยู่ไม่สุข
 

6. อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
 

7. สมาธิลดลง หรือ ตัดสินใจลําบาก
 

8. รู้สึกไร้ค่า
 

9. คิดเรื่องการตาย หรือ อยากตาย

สาเหตุ : ปัจจัยที่เป็นสาเหตุของโรคซึมเศร้าประกอบด้วยหลายปัจจัย ซึ่งมีปัจจัยสําคัญหลักๆ ดังนี้

1. สารเคมีในสมอง ความผิดปกติของการสร้างสารเคมีในสมองทําให้เกิดการปรับเ ปลี่ยนของระดับปริมาณสารดังกล่าว โดยมีสารที่สําคัญ เช่น serotonin/ dopamine/ norepinephrine มีปริมาณลดต่ําลง รวมทั้งอาจมีความผิดปกติของเซลล์ตัวรับสารเคมีเหล่านี้ในสม องข้างต้นอีกด้วย
 

2. พัฒนาการของจิตใจ การเลี้ยงดูการเติบโตในวัยเด็ก และ สถานการณ์สภาพแวดล้อมต่างๆ ที่พบเจอในแต่ละช่วงวัย ล้วนส่งผลต่อสภาพจิตใจ ก่อให้เกิดลักษณะนิสัยหรือแนวความคิดของแต่ละบุคคลที่มีอิท ธิพลในการดําเนินชีวิตและการดูแลสุขภาพใจ
 

3. พันธุกรรม การศึกษาถึงระดับยีนส์และโครโมโซมพบว่ามีส่วนเกี่ยวข้างกับ การเกิดโรคซึมเศร้า โดยเฉพาะในกรณีของผู้ที่มีอาการเป็นซ้ําหลายๆครั้ง

การรักษา

1. ยาต้านเศร้า: การรักษาหลักที่สําคัญของโรคซึมเศร้า คือ การรักษาด้วยยาต้านเศร้า เนื่องจากยาต้านเศร้าจะออกฤทธิ์โดยการไปปรับสมดุลของสาร เคมีในสมอง ทําให้อาการต่างๆดีขึ้น ซึ่งโดยส่วนใหญ่อาการจะค่อยๆดีขึ้นในระยะเวลาประมาณ1-2สัปดาห์
 

2. การพูดคุยกับจิตแพทย์/นักจิตบําบัด: การพูดคุยเปรียบได้กับกระจกที่ช่วยสะท้อน เพื่อให้เกิดความตระหนักหรือเข้าใจตนเองในแง่มุมที่หลาหลาย ขึ้น ช่วยให้มองเห็นปัญหาต่างๆในมุมมองใหม่ และแนวทางในการปรับตัว รวมถึงการดูแลจิตใจให้ผ่อนคลายยิ่งขึ้น

โรคซึมเศร้า ไม่ได้เกิดจากความอ่อนแอ คิดมาก หรือหนีปัญหา แต่โรคที่ควรได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้องเหมาะสม เมื่ออาการดีขึ้น ก็จะสามารถกลับมามีศักยภาพในการใช้ชีวิตได้ตามปกติ อีกทั้งความเข้าใจต่อโรคทั้งจากผู้ป่วยและบุคคลใกล้ชิดก็เป็นสิ่งที่จําเป็น เพื่อที่จะช่วยกันสร้างบรรยากาศของความสุขและสุขภาพจิตใจ ที่ดี

แบบประเมินสุขภาพใจ…เพราะสุขภาพใจสำคัญ (สำหรับผู้ที่มีอายุ 15 ปี ขึ้นไป)   คลิก

สนับสนุนข้อมูลโดย : พญ.เต็มหทัย นาคเทวัญ

แพทย์เฉพาะทางด้านจิตเวชศาสตร์