ข้อเท้าแพลงคือการบาดเจ็บของเส้นเอ็นบริเวณตาตุ่มนอก พบได้บ่อยจากอุบัติเหตุ การเล่นกีฬา ซึ่งโดยทั่วไปแล้วประมาน 80 % สามารถหายได้เอง โดยไม่ต้องผ่าตัดหากได้รับการรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสม

อาการ
 

• ปวด บวม บริเวณตาตุ่มนอก
   
• มีจุดเลือดออกใต้ผิวหน้า พกช้ำ จ้ำเลือด
   
• เดินลงน้ำหนักไม่ได้

ซึ่งอาการดังกล่าวอาจจะมีกลุ่มโรคที่มีอาการแสดงที่ใกล้เคียงกัน เช่น กระดูกข้อเท้าหัก, กระดูกโคนนิ้วเท้าที่ 5 หัก, เส้นเอ็นตาตุ่มนอกหลุด, กระดูกส้นเท้าหัก เป็นต้น อย่างไรก็ตามควรวินิจฉัยแยกโรคโดยแพทย์เฉพาะทางเพื่อทำการรักษาต่อไป

การรักษา
 

• ควรพักการเดิน และการใช้งานเท้าข้างที่บาดเจ็บ
   
• ประคบเย็นบริเวณที่บาดเจ็บ
   
• ยกขาสูง เพื่อลดอาการบวมของเท้า
   
• แพทย์อาจจะพิจารณาการรักษาโดยวิธีการใส่เฝือก กรณี ที่มีอาการบาดเจ็บรุนแรง ระยะเวลาประมาน 1-2 สัปดาห์
   
• การให้รับประทานยาเพื่อลดการอักเสบของข้อเท้า
   

ควรนัดตรวจติดตามอาการหลังทำการรักษาประมาน 1-2 สัปดาห์ ถ้าหากอาการบาดเจ็บยังไม่ดีขึ้น อาจจะพิจารณาการรักษาเพิ่มเติม โดยวิธีการทำกายภาพ และหากภายใน 6 สัปดาห์ อาการบาดเจ็บยังไม่ขึ้น แพทย์จะทำ MRI เพื่อวินิจฉัยภาวะโรคอื่นที่เกิดร่วมกัน เช่น กระดูกอ่อนผิวข้อบาดเจ็บ, เส้นเอ็นเหนือข้อเท้าฉีกขาด ฯ

การป้องกันการบาดเจ็บซ้ำ

• ภายหลังจากอาการบาดเจ็บดีขึ้นแล้ว ควรฝึกการบริหารข้อเท้า เพื่อทำให้เส้นเอ็นที่ได้รับบาดเจ็บบริเวณข้อเท้าเรียงตัวได้ดีขึ้น และป้องกันการเกิดข้อเท้าพลิกซ้ำได้ในอนาคต
   
• หลีกเลี่ยงการใส่รองเท้าส้นสูง
   
• ใส่อุปกรณ์พยุงข้อเท้า เพื่อป้องกันข้อเท้าพลิกซ้ำ
   
• งดเล่นกีฬาที่มีความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บซ้ำสูง
   

อย่างไรก็ตามประมาน 20% ของคนไข้ข้อเท้าแพลง จะมีอาการข้อเท้าไม่มั่งคงหลงเหลืออยู่ ซึ่งจำเป็นต้องรักษาโดยวิธีการผ่าตัด ณ ปัจจุบันการผ่าตัดแบ่งออกเป็น 2 วิธี คือ

1. การผ่าตัดแบบเปิด คือ การผ่าตัดเปิดเพื่อซ่อมเส้นเอ็นที่บาดเจ็บ เป็นวิธีมาตรฐานในการรักษา

2. การผ่าตัดแบบส่องกล้อง เป็นทางเลือกในการรักษาในปัจจุบัน ช่วยลดขนาดแผลผ่าตัดได้ ซึ่งผู้ป่วยต้องปรึกษากับแพทย์ เพื่อร่วมกันตัดสินใจในการรักษาต่อไป

สนับสนุนข้อมูลโดย : นพ.กวิน วงศ์ทองศรี

แพทย์เฉพาะทางกระดูกและข้อ อนุสาขาศัลยศาสตร์เท้าและข้อเท้า